Một ngày thường

Hơn hai mươi năm trước tôi đã hỏi anh: "Rồi sau này trong cuộc sống chung sẽ không ai lường trước được những bất trắc. Những bất trắc có thể xảy đến cho anh hoặc cho em. Vậy thì lấy gì để chống đỡ, để vượt qua?" Anh quay đi tránh cái nhìn của tôi, trả lời rất nhỏ: "Một tình yêu sâu sắc". Giọt nước mắt tôi rơi xuống bàn tay xanh xao của anh.

Có thể khi trả lời tôi anh không thể hình dung ra thế nào là một tình yêu chân thành sâu sắc.

***

Năm cuối cùng đại học, bệnh phổi đã quật ngã anh. Ý chí, sự bền bỉ, sức chịu đựng của anh sụp xuống như một bờ đê trước cơn lũ dữ. Tất cả bị cuốn phăng đi. Anh thu mình lại trước cuộc đời, quay lưng từ chối cả tình yêu của tôi. Nhưng tôi vẫn vậy, chịu đựng và cả nhẫn nhục dù lúc đó tôi chưa một ngày làm vợ. Dần dần tia nắng mặt trời ấm áp đã bắt đầu le lói chiếu vào những tháng ngày u ám của anh. Một kết quả tốt nghiệp tầm thường, một việc làm khiêm tốn mà cả hai chúng tôi phải phờ người mới chen chân được. Cuộc sống kham khổ, nghề nghiệp vừa lao lực vừa lao tâm, lúc nào tôi cũng nhìn anh nơm nớp lo âu. Rồi một đám cưới đơn sơ cũng đến với tôi. Tôi bắt đầu cuộc đời làm vợ trong căn hộ bé xíu trên lầu ba của một chung cư nhếch nhác.

Hai mươi năm trời... Tôi nhìn quanh căn bếp sáng choang những vật dụng đắt tiền, tự nhiên nhớ đến cái bếp than hừng hực lửa, nhớ đến nhòe nước mắt. Bao nhiêu ngày tháng trôi qua, những đồ dùng cũ kỹ nối tiếp nhau biến mất tự lúc nào. Và bây giờ là căn nhà đầy ắp những thứ đắt tiền hiện tại. Có tiếng xe ngừng rồi tiếng mở cửa:

- Mẹ ơi, mẹ.

Vóc dáng cao lênh khênh của Minh hiện ra án ngữ cả một vùng ánh sáng. Tôi bỏ con dao với mớ củ hành đang bóc dở bước vội lên nhà. Thằng bé đưa cho tôi một gói giấy:

- Bố con bảo đem ít khô mực để bố Thắng lai rai. Mà bố Thắng đâu rồi hở mẹ? Lại đi công tác à? Mẹ lại ở nhà một mình à?

- Ừ thì bố cũng mới về hôm qua. Hôm nay bận gì đó nên về muộn.

Tôi nhìn thằng bé. Từ dạo vào cấp ba nó bắt đầu to lớn, phổng phao, đã ra vẻ một thanh niên hiện đại lắm rồi:

- Còn con thì sao?

- Cũng tàm tạm vậy thôi mẹ ạ. Người ta học thì mình học, người ta thi thì mình thi. Thôi, con về mẹ nhé. Cho con gửi lời thăm bố Thắng.

Thằng bé chạy ra cửa, nhảy lên xe phóng đi. Nắng đang chan hòa ngoài phố. Tôi quay vào, đụng tay vào chiếc bàn con. Một chiếc cài áo rơi xuống đất. Tôi nhặt lên thả mình vào chiếc ghế đệm, thừ người mân mê mãi chiếc cài áo trong tay. Nó đơn giản chỉ là một miếng kim loại tròn như chiếc cúc áo lớn nhưng trên đó là một bức tranh thu nhỏ. Một thiếu phụ áo trắng ngồi bên ô cửa mở ra một khoảng trời xanh. Bóng tối của căn phòng và ánh sáng tràn trề của chân trời bát ngát.

Tôi nhìn, nhìn mãi rồi lẩn thẩn đặt nó xuống bàn. Có quý báu gì đâu. Tôi có hàng tá kia kìa. Hàng tá bức tranh nhỏ xíu, đủ màu đang nằm la liệt trên bàn. Quà của anh sau chuyến công tác xa nhà. Bao giờ cũng vậy, anh luôn có những thứ vặt vãnh, xinh xinh như thế dành cho tôi mỗi bận trở về. Và tôi lại lựa chọn cái này, cái kia mang vào trường biếu bạn bè mỗi người một thứ. "Của ông xã mình đấy". Rồi lại những cái nhìn thèm thuồng ganh tị cả trước mặt, cả sau lưng và lúc nào cũng nghe ai đó buông một câu nửa thực nửa đùa: "Trời ơi, hai chục năm rồi mà cứ y như thuở còn son".

Quả có thế thực. Cuộc sống gia đình tôi đâu có gì thay đổi. Tình cảm chúng tôi như một mặt hồ lặng sóng, quanh đi quẩn lại cũng chỉ có hai người. Tôi đòi nuôi con nuôi: Anh bảo: "Thế thì em nuôi một đứa cháu. Đừng xin con người lạ biết gốc tích làm sao. Sau này phức tạp lắm".

Đứa bé đầu tiên tôi ẵm bồng là Minh, cháu gọi anh bằng chú. Minh quấn theo tôi từ nhỏ. Vào nhà trẻ một tay tôi chăm sóc, đưa đi đón về. Thằng bé quen dần ăn ngủ ở nhà tôi như nhà nó. Vợ chồng anh Cả bảo: "Thôi thì thằng Minh cứ theo chú Thắng đi. Sau này nối nghiệp chú."

Thế là tôi có một đứa bé để bận bịu để dẫn đến trường như chị em bè bạn. Có thêm một đứa bé quấn quýt bên mình cũng thấy bớt chông chênh. Nhưng chỉ được vài năm, tôi không biết phải làm sao để dạy dỗ một thằng bé vừa hiếu động, vừa bướng bỉnh. Dầu sao nó cũng không phải con mình. Nặng tay một chút lỡ có chuyện gì thì biết ăn làm sao nói làm sao. Cả tôi, cả anh bắt đầu lúng túng. Rồi kỳ thi tiểu học, thằng bé làm chúng tôi giật bắn người vì suýt chút nữa thì nó không vào nổi trường công lập. Anh lắc đầu ngao ngán: "Trả nó về cho anh chị thôi em ạ. Chỉ có cha mẹ mới dạy được con. Không khéo mình làm hỏng thằng bé mất".

Thế là Minh rời khỏi vòng tay tôi. Có lưu luyến đôi chút nhưng cũng không nhiều nước mắt.

Chỉ một thời gian sau tôi lại nuôi con chị Hai tôi, con bé Thúy. Có lẽ con gái ngoan và dễ bảo hơn. Nó gọi anh chị Hai là ba má, gọi vợ chồng tôi là bố mẹ. Con chị Hai thì cũng như con tôi vậy. Nhưng cứ mỗi lần tôi đưa roi lên là con bé kêu: "Má ơi!". Tôi đau nhói. Không phải "Mẹ ơi!" mà là "Má ơi!". Tôi cắn chặt môi. Con bé khóc và tôi cũng khóc, khóc rấm rứt. Anh không chịu nổi thở dài: "Thôi em ạ, trời không cho thì mình chịu vậy". Tôi quay mặt vào tường, nước mắt trào ra đẫm gối.

Thế là lần nữa tôi nhìn những "đứa con" hờ hững vuột khỏi tay mình. Trời không cho!

Tôi còn nhớ cảm giác ngất ngây của lần đầu tiên mặc chiếc áo bầu đến lớp. Cả những vũng nước mưa đọng trên sân trường, cả những cành cây sũng ướt, hình như mọi vật quanh tôi đều lấp lánh sáng ngời lên. Nhưng những ngày vui ngắn ngủi ấy tan biến rất nhanh khi tôi sẩy thai lần thứ nhất, rồi lần thứ hai cách đó không lâu. Cả anh, cả tôi bàng hoàng sửng sốt. Bóng tối mịt mù chụp xuống hạnh phúc chúng tôi. Lần này chính anh lại ngồi bên giường nắm lấy bàn tay tôi mà nhắc lại câu nói của tôi ngày ấy rằng: "Lấy cái gì để chống đỡ, để vượt qua...". Tôi khóc nức lên. Làm sao tôi biết trước được rằng mình không đủ khả năng làm mẹ. Bác sĩ bảo rằng tử cung tôi không bình thường như những người phụ nữ khác. Sao lòng tôi rộng thế mà không đủ chỗ cưu mang giọt máu của tình yêu. Cái mầm sống tượng hình trong tôi chưa đầy ba tháng là không thể nào giữ nổi. Con anh đấy, con tôi đấy. Và rồi bác sĩ bảo... bác sĩ bảo... Tôi chẳng còn nghe, chẳng còn hiểu gì nữa cả. Tôi suy sụp hoàn toàn. May mà lúc đó bên tôi còn có anh. Tình yêu của anh vực tôi dậy từng ngày, từng ngày một tập cho tôi quen dần với thực tại mà cả hai cần chấp nhận. Phải chấp nhận thôi. Anh cũng vậy. Tự lúc nào tôi biết anh đã phải tập giấu những thèm muốn khát khao khi nâng niu một đứa trẻ, tập nói cười để dối lòng, dối người rằng mình đầy đủ, mình thỏa mãn hoàn toàn. Tôi chợt rùng mình. Hai mươi năm vẫn không là vĩnh cửu. Mà cuộc đời này có cái gì là vĩnh cửu...

Lại có tiếng xe ngừng ngoài cửa. Lần này thì tiếng anh lẫn với tiếng cười giòn giã:

- Vào nhà đã.

- Thôi, em chờ đây cũng được. Em đang vội lắm.

Tôi biết đó là Khánh Mai. Anh hấp tấp bước vào chạy vội lên cầu thang. Thoáng thấy bóng tôi cô gái nhanh nhảu dựng xe bước lại:

- Em chào chị.

Tôi đẩy rộng cánh cửa:

- Cô vào nhà chơi.

- Chị cho em dịp khác. Em vội quá. Anh Thắng hứa cho em mượn mấy cái đĩa mà cứ quên tới quên lui.

Tôi cười nhìn vào khoảng không:

- Tính anh ấy vẫn hay quên.

Tiếng cười của Khánh Mai ngân như tiếng chuông.

- Hôm nay thì em theo về đến tận nhà. Thử xem trốn đâu cho thoát.

- Anh ấy không dám trốn đâu. Chỉ có điều quăng lung tung quá nên đôi khi tìm không ra.

Anh bước ra chìa cho Khánh Mai mấy cái đĩa rồi nửa thực nửa đùa:

- Chịu cô này. Hễ muốn cái gì là phải có ngay bằng được. Này, bí quyết của sự thành công là kiên nhẫn, phải biết đợi chờ.

Khánh Mai cười vang dài giọng giễu cợt:

- Vâng, thì em chờ vậy.

Cô gái nổ máy xe rồi sực nhớ điều gì quay lại hớn hở:

- Em quên, tối nay Valentine. Chúc anh chị một buổi tối thật hạnh phúc nhé. Ủa, mà sao anh không bao giờ chúc em hạnh phúc cả vậy?

Anh cười, kéo tôi vào nhà. Cánh cửa khép lại sau lưng chúng tôi cùng lúc với nét rạng rỡ trên khuôn mặt anh tắt lịm. Ánh nắng đã bị nhốt ngoài kia rồi. Tay anh đụng phải mép bàn. Một chiếc cài áo lại rơi xuống. Tiếng kim loại chạm khẽ vào sàn đá hoa sắc và gọn. Anh quay lại:

- Em vẫn chưa mang vào trường tặng các cô à?

Tôi cúi đầu. Vâng, tặng để ngầm khoe khoang rằng mình hạnh phúc. Hạnh phúc cũng phải khoe khoang. Không khoe khoang làm sao người ta biết rằng mình hạnh phúc. Cũng như anh, lúc nào cũng phải nghĩ cách này, cách nọ để tôi hiểu rằng anh vẫn yêu tôi...

- Em nghĩ gì mà thừ người ra thế?

- Về câu hỏi của Khánh Mai. Sao không lúc nào anh chúc cho cô ấy hạnh phúc?

- Vì anh thấy lúc nào cô ấy cũng tràn trề hạnh phúc.

- Thế thì khi cô ấy chúc mình hạnh phúc có nghĩa là cô ấy biết mình đang thiếu...

Anh nghiêm nét mặt:

- Em không nên suy diễn lung tung thế. Mai rất tốt và hồn nhiên. Cô ấy sắp đi Nhật tu nghiệp hai năm đấy.

Tôi cúi đầu nhỏ giọng:

- Em biết, Mai rất giỏi. Giỏi và năng động. Tất cả mọi cánh cửa rồi phải mở ra trước cô ấy thôi.

- Mỗi người một tính cách, một lĩnh vực riêng em ạ. Như em, em đã chọn nghề giáo cũng như em đã chọn anh. Em có thấy mình sai lầm không?

Tôi không nhìn anh, nhè nhẹ lắc đầu.

- Vậy thì đừng nghĩ quẩn nữa, vào trong thay áo, mình đi. Tối nay mình không ăn cơm nhà phải không? Valentine mà.

Tôi nhìn mãi những đường gân xanh trên bàn tay tôi, bàn tay duỗi dài mệt mỏi:

- Không, mình không đi đâu cả anh à. Hội hè, phố phường, những trò lãng mạn đó để dành cho bọn trẻ. Mình đã kéo dài những ngày tháng này quá lâu rồi. Anh mệt mỏi, em mệt mỏi. Chúng ta đã phải cố gắng... Nhưng liệu mình còn đủ sức không? Và được bao lâu nữa? Không, em muốn mình nhìn thẳng vấn đề.

***

Tôi mở tủ rượu của anh, tần ngần trước dãy chai đủ hình dạng. Quà của người ta biếu, anh cứ giữ đó khi có dịp lại đem dùng. Tôi cầm chai này lên, đặt chai kia xuống. Màu đỏ ấm áp, màu hổ phách óng ả, màu vàng lịm như mật ong... Tôi đặt tất cả vào chỗ cũ, thừ người một lát rồi mở tủ ra cầm chai rượu đỏ. Tôi thèm một chút nồng nàn ấm áp trong đêm cuối năm này.

Hai chiếc ly trong veo đặt cạnh nhau trên mặt bàn gương. Tôi giữ trong tay chai rượu. Ngoài kia người ta cười nói xôn xao. Một vài chiếc xe rú ga vào hẻm. Tiếng động cơ như tiếng cười giòn. Nếu mở rộng cánh cửa ra tôi sẽ bắt gặp cả một con hẻm tràn trề ánh sáng. Tôi chớp mắt cắn nhẹ môi và mở nắp chai, hơi ngạc nhiên sao mình thành thạo đến thế. Cứ như đã hàng chục lần khui rượu chạm ly. Tôi rót nhẹ rượu vào cả hai ly. Màu đỏ ngời lên dưới ánh đèn nồng nàn, hạnh phúc. Tôi lại chớp mắt.

Tôi đã bảo thẳng với anh rằng tôi đã chán ngấy những gì gọi là tình yêu là hạnh phúc kia mà. Nói thẳng với anh vào đêm Valentine ấy. Tất cả những gì đã ám ảnh, đã dày vò dằn vặt tôi. Tất cả những ngôn từ đó, cử chỉ đó đã lặp tới lặp lui hai chục năm trời rồi. Cứ như một món ăn hâm tới hâm lui mỗi ngày đến bữa lại bày ra. Anh không cần phải ép mình làm một vị thánh sống. Để làm gì? Nếu những giọt nước mắt xưa kia của tôi đã rơi vào nỗi đau của anh như một lời thề thì tôi sẵn sàng giải lời thề cho anh.

"Làm sao lường trước những bất trắc...". Tôi hiểu điều đó nhưng tôi phải làm sao khi hạnh phúc đồng nghĩa với nợ nần. Anh cần một hạnh phúc bình thường như những người đàn ông khác. Một hạnh phúc thật sự không màu mè, không sơn phết, không phải gồng mình lên trước mắt mọi người. Tôi nghĩ đến những đứa con mà anh sẽ có. Những đứa bé vô tội. Chúng không phải sinh ra trong lén lút, trong tủi nhục. Chúng cần kiêu hãnh về ba mẹ chúng như bao đứa trẻ khác được sinh ra. Tôi nghĩ đến Khánh Mai, không hẳn là Khánh Mai nhưng những cô gái như Mai, thông minh và nền nã. Chỉ khi đủ tư cách anh mới có điều kiện danh chính ngôn thuận đến với những phụ nữ đàng hoàng. Tôi tin rằng anh sẽ gặp được một người như thế. Còn tôi, dầu gì tôi cũng có một cuộc sống thật hơn những tháng ngày hiện tại. Không, anh đừng cau mày. Em không dám nói là giả dối nhưng hạnh phúc hiện tại vẫn là không thật. Cũng đừng nhắc đến tình yêu thiêng liêng thời son trẻ. Em vẫn tin vào điều đó như tin vào những thèm muốn khát khao rất đời thường trong mỗi chúng ta. Cũng bởi tình yêu là thiêng liêng nên không bao giờ tình yêu đồng nghĩa với nợ nần. Chúng mình sẽ tập sống xa nhau, sống không có nhau sẽ nhẹ nhàng hơn...

Anh ngồi nghe tôi nói, không ngắt lời, không phản dối. Tôi ngừng lại chờ xem phản ứng của anh. Một sự im lặng đến nặng nề, ngột ngạt. Anh ngửng lên nhìn thẳng mắt tôi rồi chậm rãi: "Những gì em nói ra không hẳn là anh không nghĩ đến".

Thế là từ đó những ngày tháng trong căn nhà này không còn như xưa. Mối dây liên lạc rã dần đi. Anh vắng nhà thường xuyên với những chuyến công tác dài ngày không báo trước. Tôi lặng lẽ đi về bớt dần những lo lắng đời thường. Những món quà vớ vẩn mà ngày trước cả hai ngầm hiểu... như một thủ tục phải làm bây giờ không còn nữa. Tôi cố đứng vững vàng nhưng cứ héo hắt dần đi. Bạn bè xung quanh nhìn tôi dò xét. Tôi đâu còn gì nữa để khoe khoang. Thật cũng hết mà giả cũng không còn. Tôi đã thẳng tay đập vỡ những gì tôi coi là giả tạo. Nhưng có phải đôi khi bám vào cái giả người ta cũng bớt chông chênh. Tôi nhìn chai rượu ứa nước mắt. Tiệc tùng, bè bạn anh luôn là người uống thay tôi. Và bây giờ, những giây phút cuối cùng một năm sắp hết... Sao tôi lại một mình ngồi đây? Mấy hôm trước anh điện về rằng không xoay nổi vé máy bay, thôi thì anh ăn Tết ở Bắc với gia đình còn em cứ về bên ba má cho vui nhà vui cửa. Tôi bình tĩnh giữ ống nghe trong tay hơi ngạc nhiên sao mình có thể dửng dưng đến vậy. Cái gì phải đến sẽ đến thôi mà. Tôi đã tập cho quen và đã quen lắm rồi...

Tôi cắn môi cầm ly rượu. Vị cay xé đốt đầu lưỡi tôi rát bỏng. Hai ly rượu. Tại sao tôi lại rót đến hai ly? Hình như sắp giao thừa rồi thì phải. Căn phòng sao lạnh lẽo đến thế này. Không hoa quả, không bánh mứt. Tôi đưa tay mở cửa sổ. Trên sân thượng nhà đối diện hương án đã được bày ra, gió đưa hương nhang, hương trầm phảng phất. Một người phụ nữ áo dài tề chỉnh, tóc kẹp gọn gàng, chắp tay ngước nhìn trời rồi cúi đầu khấn vái. Mắt tôi cay sè. Tôi uống một hơi hết ly rượu như nuốt lửa vào người. Đặt chiếc ly không lên bàn tôi chạy vào phòng thả mình xuống nệm và bật khóc...

Tôi mở mắt. Đầu nhức như búa bổ, miệng khô và đắng chát. Ánh sáng choáng ngợp cả gian phòng. Vậy là hồi tối tôi đã để cửa sổ mở suốt đêm mà không biết. Tôi say mà. Phải rồi, hôm nay là ngày đầu năm. Tôi đã đón năm mới bằng một đêm say vùi. Tôi dám say và cơn say đã đẩy tôi vào một thế giới khác. Tôi nhìn thấy anh, tôi nhìn thấy tôi, tôi nhìn thấy chúng tôi cười và khóc trong giấc mơ quay đều, quay đều...

Tôi nhìn vào gương. Hình như chiếc gương cũng đang phản chiếu một giấc mơ khác, một giấc mơ trong trẻo không ngờ. Trên chiếc giường tôi đang ngồi chăn đệm phẳng phiu, hai chiếc gối đặt cạnh nhau song song hạnh phúc đến lạ lùng. Dưới sàn nhà đôi dép đặt ngay ngắn như mời mọc tôi đặt chân vào. Tôi ngơ ngác nhìn bóng mình trong gương. Mái tóc rối bù và chiếc áo ngủ trễ xuống bờ vai. Hóa ra khi say thì mọi vật quanh mình đều nghiêm chỉnh chỉ có mình là nhếch nhác.

Tôi rời chiếc gương nhìn quanh phòng lần nữa. Thế giới này là thực. Căn phòng của tôi là thực. Mọi vật như có linh hồn. Có lẽ vì cám cảnh cô đơn mà tất cả đang nhìn tôi như vỗ về như mơn trớn. Tôi ứa nước mắt đặt chân vào đôi dép và đẩy nhẹ cánh cửa. Ánh sáng ùa vào làm tôi choáng ngợp. Tôi tựa lưng vào tường ngơ ngác. Trên chiếc bàn con bên cửa sổ là hai chiếc ly không. Hai chiếc ly thủy tinh trong veo lấp lánh. Tôi hoa mắt đầu óc tôi quay cuồng. Tôi say hay tỉnh? Hồi tối tôi đã uống một ly hai cả hai ly? Không, không phải thế. Như người mộng du tôi bước lên lầu. Và khi tôi đẩy cánh cửa khép hờ thì rồi không dám tin rằng thứ ánh sáng đang tràn ngập căn phòng này là có thực. Anh ngồi đó, quay lưng về phía tôi, trang bản vẽ mở rộng trên bàn làm việc. Bờ vai nhô cao trong chiếc áo thun đã ngả vàng, chiếc áo ngày thường anh vẫn mặc. Tất cả những cánh cửa sổ của căn nhà này đã mở rộng tự bao giờ.

Tôi biết, ngoài kia đang là mồng một Tết nhưng ở đây, trong căn nhà của tôi, tôi đang có một ngày thường.

Ngô Thị Ý Nhi